De betoverende tuin

De ramen hebben als motto: ‘Goed zijn voor de aarde, goed zijn voor elkaar’. Een boodschap geïnspireerd door Franciscus van Assisi – zijn liefde en zorg voor de natuur – en door de encycliek Laudato Si’ en het vervolg Laudate Deum van paus Franciscus, die oproepen tot het eren en beschermen van de natuur.

Ik begon met de ramen in de herfst van 2022; zeer verontrustende tijden, het wereldtoneel oogde welhaast apocalyptisch met de oorlog in Oekraïne en de in een beangstigend snel toenemende klimaatcrisis. Onheilspellende sferen die mijn ramen langzaamaan anders zouden doen kleuren.

Want zo kwam ik er tijdens het ontwerpproces achter dat ik met het thema ‘Goed zijn voor de aarde, goed zijn voor elkaar’ te veel een ‘strijdend’ raam aan het maken was. Terwijl juist in deze verontrustende tijden – waarin al zoveel gewezen en geoordeeld wordt en met al die boosheid en verongelijktheid – de ramen daar juist niet aan mee zouden moeten doen.

Ik besloot te gaan voor ‘vredelievende ramen’ waarbij ik de mensen er nog even buiten liet. Dag 1 van de Schepping dus; toen waren er nog geen mensen in het verhaal, de bühne was nog leeg maar wel aangelicht.

Dag 1: “God scheidde licht en duisternis, het licht noemde Hij dag, de duisternis noemde Hij nacht.” En, dag 4: “God schiep de lichten aan het Hemelgewelf, zon, maan en sterren als markering voor de seizoenen, dagen en jaren.”

Hoog boven in de middenramen plaatste ik ‘de lichten aan het Hemelgewelf’, de sterren. In andere cirkels verschijnen natuur-manifestaties als zonnebloemen, pauwenogen en waterkringen.

Daarnaast verwijs ik in de ramen nog met twee tekens naar het motto ‘Goed zijn voor de aarde, goed zijn voor elkaar’: de tulp, die verwijst naar de natuur en ‘ons gezamenlijk huis’, en de stigmata, als verwijzing naar Franciscus van Assisi (zie ‘De elementen in de ramen’).

Marc Mulders, Oostelbeers herfst 2023

De ramen zijn een initiatief van pastor Leendert Spijkers en tot stand gekomen in glasatelier Kunstregie, in nauwe en vreugdevolle samenwerking met Ad van den Hoven en Peggy Hermans, zomer 2022 - herfst 2023.

Het begin

In de zomer van 2022 heb ik meerdere zonnebloemen geschilderd. In het sacrale bouwwerk dat de natuur voor mij is, zie ik de zonnebloemen als de rozet, als het roosvenster, een mandala ook, die energie straalt en een geheim in het bloemhart draagt. De zonnebloem als ster, als lichtbrenger, in deze moeilijke tijden. Deze geschilderde zonnebloemen zijn als opmaat gebruikt voor de patronen in de ramen en vormen een groot energieveld, een dans, een ode aan de vitaliteit en de pracht van de natuur.

De elementen in de ramen

In en om de kernen van de zonnebloemen zijn de volgende tekens verbeeld:

Stigmata
Volgens een legende kreeg Franciscus van Assisi in september 1224 een bijzonder visioen. Tijdens dat visioen zou hij de tekenen van Christus hebben ontvangen – de zogenoemde stigmata – de vijf (bloedende) tekenen aan handen, voeten en de lichaamszijde, die overeenkwamen met de tekenen van Jezus Christus tijdens diens kruisdood. Een zichtbaar teken dat iemand één werd met Christus, in diens lijden en sterven. Zo eert het raam Franciscus van Assisi; de vijf stigmata spreken tot ons.

Alziend Oog
Het teken om Gods alomtegenwoordigheid aan te duiden – niet om ons heen ‘bespiedend’ – maar ‘in’ ons en in elke ontmoeting met de ander, en, aanwezig in wat groeit en bloeit. “Schepper aanwezig in al wat groeit en bloeit” was ook een van de notities voor deze ramen van Pastoor Spijkers en verbeeld ik met de tekenen van het (Alziend) Oog, de zonnebloem en de tulp.

“De lamp van het lichaam is het oog. Als uw oog oprecht is zal geheel uw lichaam verlicht zijn; maar als uw oog kwaadaardig is, zal heel uw lichaam duister zijn. En als het licht in uw innerlijk verduisterd is, in welk een duisternis leeft u dan niet.” – Mattheüs 6:22-23

Pauwenogen
De pauw is voor mij een belangrijk symbool van de aankondiging van de lente en het nieuwe leven. In het christendom is de pauw ook het symbool van de wederopstanding.

Sterren
“De schoonheid van de Hemel is de pracht van de sterren, lichtende sieraden aan zijn Hemel. Ze stellen zich op naar het woord van God en worden niet moe op hun wachtposten.” – Sirach 43

Tulp
Bij mijn kennismaking met de islamitische kunst zag ik de voorouders van onze tulp in de Ottomaanse en Perzische miniaturen, in de setting van een paradijstuin. Deze paradijstuin heb ik eerder in een aantal schilderijen gepositioneerd naast de christelijke paradijstuin om zo de spirituele overeenkomsten te benadrukken in plaats van het uitvergroten van de verschillen tussen de islam en het christendom, zoals in het maatschappelijk debat vaak gebeurt. Het ideaal van het paradijs, de hoop op een mystieke eenwording met het goddelijke en het verlangen naar licht zijn immers universeel.

Water en doopkapel
Het stromende water verwijst naar de doopkapel waarin de ramen zijn gesitueerd. Twee blauwe rivieren stromen opwaarts en verwijzen zowel naar de doop van Jezus in de rivier de Jordaan, als naar alle levenservaringen die zich ‘stroomopwaarts’ voltrekken.

“Johannes kwam dopen in de woestijn en predikte een doop van bekering tot vergeving van zonden. Toen ging heel het land van Judea en die van Jeruzalem naar hem uit en lieten zich allemaal door hem dopen in de rivier de Jordaan, terwijl ze hun zonden beleden.” – Markus 1:4-5